بازشناسی تأثیر گونه های ضمیمه و انضمام در نیت تقرّب
نویسندگان:
محمّد حکیم
،
محمّدرضا نائینی
،
محمّد حکیم
،
محمّدرضا نائینی
،
مقاله نشریه: جستارهای فقهی و اصولی » سال 1400 شماره 4
چکیده:
واکاوی گونه‌های متنوع ضمیمه و احکام اسلوب‌های انضمامِ قصد به نیت تقرّب که ممکن است به اخلال در ماهیت نیت و نفی صحت در رفتار عبادی منجر شوند، درشمارِ مباحث چالش‌برانگیز در ساحت عبادات قلمداد می‌شود و دیدگاه‌های گوناگونی را در تاریخ فقه پدیدار ساخته‌است. این جستار که با روش تحلیلی ـ توصیفی سامان یافته‌است، در آغاز، به مفهوم‌شناسی قصد قربت می‌پردازد و انگیزۀ ارتکازی اظهار بندگی را معیار تحقق نیت عبادت می‌داند. همچنین، تفاوت نیتِ معیار و کافی در عبادات و خلوص نیت لازم براى کسب کمالِ عمل را تبیین می‌کند. سپس به تبیین گونه‌های متنوع ضمیمه و روش‌های انضمامِ قصد به نیت تقرّب و نیز اعتبارسنجی دیدگاه‌های فقیهان دربارۀ احکام ضمیمه و انضمام، اهتمام می‌ورزد. در متون فقهی، واکاوی حکم انضمامِ قصدِ لوازم عادی عبادات که فاقد منافات ذاتی با اخلاص هستند، دیدگاه‌هایی را درپی داشته‌است؛ دیدگاه‌هایی چون جوازِ این‌گونه انضمام و صحت عمل، نفی صحت از رفتار عبادی به‌دلیل عدم تحقق معناى انحصاری و محض اخلاص و نیز تفصیل براساس شیوه‌های انضمام یا رجحانِ ضمیمه. دربارۀ قصد ضمیمۀ منافی با اخلاص، مانند ریا نیز دیدگاه‌هایی همچون صِرف سقوط ثواب و عدم وجوبِ تکرار عمل و همچنین نظریۀ بطلان عمل عبادى و نیازمندی به اعاده یا قضا در صورت‌هاى متنوعِ انضمام ارائه شده‌است. نظریۀ برگزیده در مقالۀ حاضر بر مبنای نیتِ معیار در عبادات است و از تحلیل و بررسی مستندات قرآنی و حدیثی در این زمینه به‌دست می‌آید. این نظریه دیدگاه جواز انضمام و صحتِ عمل در ضمیمۀ گونۀ نخست و دیدگاه بطلانِ عبادت در ضمیمۀ گونۀ دوم در اسلوب‌های گوناگونِ انضمام است. همچنین در ضمیمۀ قصدِ سایر اموری که فاقد منافات با اخلاص هستند، با تنقیح مناط، نظریۀ صحتِ مطلق پذیرفته می‌شود.
واکاوی گونه‌های متنوع ضمیمه و احکام اسلوب‌های انضمامِ قصد به نیت تقرّب که ممکن است به اخلال در ماهیت نیت و نفی صحت در رفتار عبادی منجر شوند، درشمارِ مباحث چالش‌برانگیز در ساحت عبادات قلمداد می‌شود و دیدگاه‌های گوناگونی را در تاریخ فقه پدیدار ساخته‌است. این جستار که با روش تحلیلی ـ توصیفی سامان یافته‌است، در آغاز، به مفهوم‌شناسی قصد قربت می‌پردازد و انگیزۀ ارتکازی اظهار بندگی را معیار تحقق نیت عبادت می‌داند. همچنین، تفاوت نیتِ معیار و کافی در عبادات و خلوص نیت لازم براى کسب کمالِ عمل را تبیین می‌کند. سپس به تبیین گونه‌های متنوع ضمیمه و روش‌های انضمامِ قصد به نیت تقرّب و نیز اعتبارسنجی دیدگاه‌های فقیهان دربارۀ احکام ضمیمه و انضمام، اهتمام می‌ورزد. در متون فقهی، واکاوی حکم انضمامِ قصدِ لوازم عادی عبادات که فاقد منافات ذاتی با اخلاص هستند، دیدگاه‌هایی را درپی داشته‌است؛ دیدگاه‌هایی چون جوازِ این‌گونه انضمام و صحت عمل، نفی صحت از رفتار عبادی به‌دلیل عدم تحقق معناى انحصاری و محض اخلاص و نیز تفصیل براساس شیوه‌های انضمام یا رجحانِ ضمیمه. دربارۀ قصد ضمیمۀ منافی با اخلاص، مانند ریا نیز دیدگاه‌هایی همچون صِرف سقوط ثواب و عدم وجوبِ تکرار عمل و همچنین نظریۀ بطلان عمل عبادى و نیازمندی به اعاده یا قضا در صورت‌هاى متنوعِ انضمام ارائه شده‌است. نظریۀ برگزیده در مقالۀ حاضر بر مبنای نیتِ معیار در عبادات است و از تحلیل و بررسی مستندات قرآنی و حدیثی در این زمینه به‌دست می‌آید. این نظریه دیدگاه جواز انضمام و صحتِ عمل در ضمیمۀ گونۀ نخست و دیدگاه بطلانِ عبادت در ضمیمۀ گونۀ دوم در اسلوب‌های گوناگونِ انضمام است. همچنین در ضمیمۀ قصدِ سایر اموری که فاقد منافات با اخلاص هستند، با تنقیح مناط، نظریۀ صحتِ مطلق پذیرفته می‌شود.
بازشناسی تأثیر گونه های ضمیمه و انضمام در نیت تقرّب
3/21/2021 12:00:00 AM
برای این سند علمی فایلی وجود ندارد